Ngăn ngừa tài xế xe ghép, xe hợp đồng vừa lái xe vừa điện thoại đón kháchTình trạng tài xế xe ghép, xe hợp đồng vừa lái xe vừa dùng điện thoại để đón khách khá phổ biến trong bối cảnh dịch vụ vận chuyển công nghệ bùng nổ. Khi một tay cầm lái, tay kia bận lướt màn hình, thì chỉ một khoảnh khắc xao nhãng cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng
Vậy làm thế nào để ngăn chặn vi phạm dường như đã trở thành “thói quen” trên đường phố?
Bà Phạm Thị Nụ, ở phường Yên Bái, tỉnh Lào Cai thường xuyên di chuyển bằng xe khách xuống Hà Nội để thăm con cháu. Bà cho biết, nhờ camera giám sát được lắp đặt trong buồng lái, các tài xế đã tuân thủ khá nghiêm túc luật giao thông, nhất là việc sử dụng điện thoại di động:
“Tôi đi chuyến Gia Lâm – Yên Bái, tôi cũng ngồi trên hàng đầu nhưng chưa thấy trường hợp nào lái xe dùng điện thoại. Tôi thấy người ta chấp hành nghiêm chỉnh, cũng tốt.”
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp vi phạm gây xôn xao dư luận. Điển hình là vụ việc tài xế ở Nghệ An sử dụng 2 điện thoại làm việc riêng trong lúc lái ô tô 16 chỗ chở khách ngày 25/3/2025. Hay trường hợp ngày 3/12/2024 trên tuyến cao tốc Bắc – Nam từ Hà Nội vào Thanh Hóa, tài xế vừa lái xe, vừa dùng điện thoại để truy cập mạng xã hội.
Tài xế ở Nghệ An sử dụng 2 điện thoại làm việc riêng trong lúc lái ô tô 16 chỗ chở khách ngày 25/3/2025. Ảnh cắt từ clip
Không chỉ với xe khách, tình trạng sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện cũng xảy ra khá phổ biến với loại hình taxi, xe ghép, xe hợp đồng. Một số hành khách phản ánh:
“Khi em từ bến xe bắt xe về nhà trọ, người ta vừa đi vừa nhìn điện thoại. Em thấy như thế khá là nguy hiểm vì không tập trung vào lái xe.”
“Hôm đấy em đi từ quê lên, em bắt Grab. Thay vì có cái giữ điện thoại để vừa đi vừa tra bản đồ (map), thì họ lại cầm tay để vừa đi vừa tra. Khi họ ngẩng lên là gần đâm vào ô tô luôn. Hôm đấy em khá là sợ, nên em bảo họ thôi, em xuống và đi xe khác.”
Lý giải sự phổ biến của vi phạm này, chuyên gia giao thông, TS. Nguyễn Hữu Đức đánh giá, ngoài nhu cầu liên lạc như trước đây, tài xế xe ô tô chở khách còn sử dụng điện thoại để tra cứu đường đi. Thậm chí còn có trường hợp vô ý thức, dùng điện thoại để giải trí. Trong khi đó, công tác xử lý vi phạm này của lực lượng tuần tra trực tiếp trên đường vẫn còn hạn chế.
Theo Thượng tá Nguyễn Văn Quỹ, nguyên cán bộ xử lý vi phạm CSGT Hà Nội, hệ thống camera trí tuệ nhân tạo (AI) đang được thử nghiệm ở nhiều địa phương sẽ khắc phục được những khó khăn trong việc xử lý vi phạm thời gian qua: “Trước kia, việc xử lý khách quan rất khó, không cảnh sát nào có thể trực tiếp kiểm tra. Người vi phạm có thể chối cãi, hoặc cần có chứng cứ, tức là cảnh sát kiểm tra phải có hình ảnh để người vi phạm tâm phục khẩu phục.
Công nghệ AI ra đời để giúp camera AI phát hiện trực tiếp người điều khiển phương tiện vi phạm. Camera AI báo về trung tâm để trung tâm phân tích dữ liệu, căn cứ vào đó xử lý một cách khách quan. Rất cần truyền tải những thông tin Bộ Công an đang làm, để mọi người tham gia giao thông, đặc biệt là người lái xe, chấp hành quy tắc giao thông”.
Lái xe chỉ điều khiển xe một tay, tay còn lại sử dụng điện thoại di động trên cao tốc Cam Lâm-Nha Trang ngày 6/12/2024
Tuy nhiên, chỉ phát hiện thôi là chưa đủ, vi phạm cần được xử lý nghiêm minh và kịp thời. Anh Phạm Minh Quân, quản trị viên trang An toàn giao thông – Văn hoá giao thông, đề xuất:
“Lực lượng CSGT nên phối hợp đăng kiểm, kiểm tra hộp đen, camera hành trình trong xe. Ngoài ra, các chủ doanh nghiệp nên có mức phạt và kỷ luật cao đối với tài xế sử dụng điện thoại khi lái xe. Nếu hành khách trên xe mà bắt gặp tài xế sử dụng điện thoại quá thì đầu tiên là sẽ chụp hình, quay phim lại để ghi nhận hành vi của tài xế. Tiếp theo phản ánh trực tiếp với tài xế và phụ xe về sự nguy hiểm, và yêu cầu tài xế dừng ngay việc sử dụng điện thoại.”
Ngoài việc phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm để tạo tính răn đe, theo TS. Nguyễn Hữu Đức, công tác tuyên truyền, giáo dục cần tiếp tục được thực hiện liên tục, bền bỉ dưới sự chỉ đạo thống nhất từ một cơ quan:
“Riêng việc tuyên truyền là cả một quá trình lâu dài. Rất nhiều cơ quan làm công tác tuyên truyền nhưng không có một cơ quan nào chỉ đạo cả. Có những giai đoạn chúng ta tuyên truyền văn hóa giao thông tương đối tốt. Nhưng những năm gần đây, văn hóa giao thông không được tuyên truyền nhiều lắm. Tập trung vào từng lỗi nhỏ cũng được, tuy nhiên, về lâu dài, phải phát triển văn hóa giao thông. Khi đó người dân mới có ý thức, mới giải quyết được vấn đề.”
Theo Nghị định 168 năm 2024 của Chính phủ, mức xử phạt với người có hành vi sử dụng điện thoại di động khi điều khiển xe ô tô là từ 4 – 6 triệu đồng, trong trường hợp gây tai nạn thì bị phạt tiền từ 20 – 22 triệu đồng. Ngoài ra, tài xế còn bị trừ điểm GPLX: 4 điểm nếu không gây tai nạn, và 10 điểm nếu xảy ra tai nạn giao thông./.
Hệ thống camera trí tuệ nhân tạo (AI) đang được thử nghiệm ở nhiều địa phương sẽ khắc phục được những khó khăn trong việc xử lý vi phạm giao thông. Ảnh: Văn Ngân/VOV
Thời gian qua, công nghệ đã trở thành “trợ lý” đắc lực cho việc đón khách, nhưng cũng khiến nhiều người cầm lái quên mất giới hạn an toàn. Làm thế nào để thay đổi hành vi đã ăn sâu, để những cú chạm màn hình không còn song hành cùng tay lái?
PV Ban VOV Giao thông Quốc gia có cuộc trao đổi với TS. Khương Kim Tạo, nguyên Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia về nội dung này.
PV: Ông có đánh giá thế nào về tình trạng tài xế taxi, xe ghép, xe hợp đồng sử dụng điện thoại di động khi điều khiển phương tiện?
TS. Khương Kim Tạo: Tình trạng lái xe chở người sử dụng điện thoại vẫn có, nhưng đã giảm rất nhiều. Trong thời gian tới, Hà Nội và các địa phương khác sẽ triển khai sử dụng camera giám sát để ghi lại hình ảnh các lái xe, có thể là không thắt dây an toàn và sử dụng điện thoại trong quá trình điều khiển phương tiện.
Chắc chắn tình trạng không chấp hành pháp luật liên quan việc sử dụng điện thoại khi lái xe sẽ giảm nhanh chóng và được xử lý triệt để.
PV: Theo ông, sự xuất hiện của camera AI có thể phóng rõ nét cử chỉ của tài xế trong cabin, phải chăng sẽ là bước ngoặt cho công tác xử lý vi phạm?
TS. Khương Kim Tạo: Camera AI có thể sử dụng để giám sát giao thông một cách triệt để hơn. Chúng ta xử lý được gần như tất cả vi phạm ở vị trí lắp đặt camera.
Tôi cho rằng giải pháp hữu hiệu nhất hiện nay chúng ta cần áp dụng là phải xử nghiêm và xử triệt để. Trong đó, trừ điểm GPLX là giải pháp công bằng nhất. Bởi vì bất luận người giàu hay người nghèo đều bị trừ điểm GPLX, đều không được lái xe khi GPLX hết điểm.
Còn giải pháp phạt tiền thì nó sẽ có tác động rất mạnh đối với người nghèo, nhưng tác động thấp đối với người giàu.
Theo Nghị định 168 năm 2024 của Chính phủ, mức xử phạt với người có hành vi sử dụng điện thoại di động khi điều khiển xe ô tô là từ 4 – 6 triệu đồng, trong trường hợp gây tai nạn thì bị phạt tiền từ 20 – 22 triệu đồng.
Muốn xử nghiêm, xử triệt để thì rõ ràng chúng ta phải ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý trật tự, ATGT để có thể xử lý tuyệt đối, gần như không thể sót các trường hợp vi phạm.
Việc chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông trong thời gian trước có tình trạng “nhờn luật”, chủ yếu là hệ thống giám sát của chúng ta không được triệt để. Ví dụ, 100 người vi phạm mà chúng ta bắt được đến 90 người thì tính răn đe rất cao, gần như là sau một thời gian ngắn lỗi đó sẽ bị loại bỏ. Nhưng nếu 100 người vi phạm mà chúng ta chỉ xử lý được độ năm, bảy người thì rõ ràng người ta vẫn nhờn luật.
Bây giờ có sự hỗ trợ của camera thì chúng ta giám sát được triệt để. Và trên cơ sở đó, không riêng gì xử lý lỗi dùng điện thoại trong quá trình điều khiển phương tiện, mà còn thắt dây an toàn và nhiều hành vi khác chúng ta có thể giám sát được, và có thể nâng cao hiệu quả của công tác quản lý trật tự, ATGT.
PV: Theo ông, ngoài xử phạt, cần thêm những giải pháp nào khác để thực sự kéo giảm tình trạng sử dụng điện thoại khi lái xe?
TS. Khương Kim Tạo: Biện pháp căn cơ nhất vẫn là tuyên truyền, giáo dục. Chúng ta phải phối hợp tất cả doanh nghiệp sử dụng lái xe, các trường đào tạo lái xe và tất cả phương tiện thông tin đại chúng để chúng ta tuyên truyền, phổ biến, giáo dục về pháp luật trật tự, ATGT nói chung và các yêu cầu không sử dụng thiết bị điện tử trong quá trình lái xe, đặc biệt là khi cầm tay.
Ngay cả việc người ta bật điện thoại hoặc bật các thiết bị điện tử lên để xem, cái đấy cũng làm cho lái xe bị sao nhãng. Chúng ta cũng phải quán triệt điều này. Và tiến tới các lái xe phương tiện chở người cũng phải có camera để giám sát khoang hành khách và giám sát người lái. Điều này vô cùng là quan trọng.
Trước mắt, đối với các xe con, các xe cỡ nhỏ như xe taxi, việc giám sát khoang hành khách còn là yếu tố trăn trở để nghiên cứu, bởi nó liên quan quyền riêng tư. Còn các khoang hành khách của xe khách lớn là không gian chung, không gian công cộng thì người ta có thể lắp đặt camera để giám sát ứng xử của mọi người. Điều này rất tốt và chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả trong thời gian tới.
PV: Xin cảm ơn ông!
Ảnh minh hoạ: Google AI Studio
Vi phạm sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện đã tồn tại trong thời gian dài, để thay đổi cần một quá trình bền bỉ với nhiều giải pháp từ tuyên truyền, tăng cường kiểm tra, xử phạt đến ứng dụng công nghệ. Trong đó, đề xuất lắp đặt hệ thống camera AI trên toàn quốc được xem là bước tiến quan trọng, giúp phát hiện và xử lý triệt để mọi hành vi vi phạm, tạo sức răn đe mạnh mẽ.
Chỉ khi các giải pháp được triển khai đồng bộ mới tạo ra sự chuyển biến về ý thức của tài xế, mang lại môi trường giao thông an toàn và văn minh hơn.
